Kitin ve Kitosan Lifleri- 3.Bölüm
Kitosanın kanama durdurucu olarak bulunması bilim adamı Edwim Lee Johnson'nun Washington eyaletinin değişik okyanus kıyılarında yaptığı şaşırtıcı gözlemleri sonucunda olmuştur. Sahil boyunca parçalanmış ve bacakları kopmuş yengeçlerin herhangi bir kanamaya maruz kalmadıklarını tespit ettikten sonra araştırmalarını bu yönde yoğunlaştıran Dr. Edwim Lee Johnson yengeçlerin kanamalarının olmadığını ve de yaraların hızlı, temiz ve sorunsuz iyileşmesinin nedeninin crustaceousların kabuklarındaki kitosan olduğunu belirlemiştir.
Kitosan ürünleri askeri birlikler açısından da büyük önem arz etmektedir. Savaş halindeki birliklere yapılan tıbbi müdahalelerde 1-6 dakika boyunca kanamayı durdurarak ilk yardım sağlamaktadır. Savaş alanlarında kitosan kullanımıyla birlikte 10 dakikadan daha az kanama sonucu ölen asker sayısında %80’e kadar bir azalma sağlanmıştır. Ayrıca ölümcül atardamar yaralanmalarında da büyük kolaylık sağlamaktadır.
İlaçların kontrollü salınımı da, son derece önem taşımaktadır. Biyolojik açıdan uyum gösteren kitosan, çeşitli ilaç formülasyonlarında uygun bir matris olarak karşımıza çıkmaktadır. Çeşitli ilaçlar, kitosan matrisi içerisine (film, mikrokapsül, kaplanmış tablet vb.) yerleştirilmektedir. Farklı şekillerde kitosan içerisine hapsedilmiş ilaçlar da bulunmaktadır. Kitosanın serbest amin grubu katyonik özellik kazandırması nedeniyle negatif yüklü ilaçlar, polimerler ve biyoaktif moleküllerle etkileşimini sağlamaktadır. Jel oluşturabilmesi, kopolimer gibi çok çeşitli formlarda bulunması ilaç salınım sistemlerinde büyük avantaj sağlamaktadır. Midede tahrişi engelleyen antasit ve antiülser aktivitelere sahip olması da ideal materyal haline getirmektedir.
Amino grubunu varlığı kitosana antimikrobiyel özellikte kazandırmaktadır. (+) yüklü amino grupları (-) yüklü mikroorganizma iyonlarını tutarak gelişmelerini engellemektedir. Birçok antimikrobiyel bitim işlemi maddesi kuaterner amonyum grubu içermektedir ve bu grupların bağlanması sonucu kitosanın antimikrobiyel aktivitesi artmaktadır. Aşağıdaki şekilde kitosanın çalışma mekanizması görülmektedir.
Film oluşturabilme özelliği nedeniyle kitosan, halk arasında yaygın olarak kullanılan bir tabirle yapay böbrek, hemodiyaliz cihazlarında filtre olarak da kullanım alanı bulmaktadır. Bu amaçla, aşı polimerizasyonu kullanılarak suda çözünebilen polimerler ile modifiye edilmektedir. Kitosan/poli(vinil alkol) (PVA) karışımı membranlar, Miya ve arkadaşları tarafından araştırılmış ve kitosanın PVA ile oldukça homojen bir karışım oluşturduğu ve karışımın kopma mukavemetinin her bir komponentten daha yüksek olduğu ifade edilmiştir. Modifiye membranlar, geçirgenlik ve uyumluluk açısından oldukça iyi sonuçlar vermiştir. Bu şekilde elde edilen membranlar hastanın kanındaki atık ürünleri ve suyu uzaklaştırma, elektrolit konsantrasyonunu kontrol etme görevlerini yerine getirmektedir.
