Şardonlama nedir, nasıl yapılır?

Şardonlama işlemi, kumaşların içinden liflerin çekilerek kumaş yüzeyine çıkarılmasına verilen isim. Böylece tüylendirilmiş yüzeyli bir kumaş görünüşü oluşuyor. Kumaş gerili bir vaziyette makinenin girişindeki çekici zımpara silindirinden geçerek üzerinden paralayıcı ve tarayıcı silindirler bulunan tambura geliyor. Şardonlama işlemi de orada yapılıyor.

Şardonlama, enlemesine açık durumdaki kumaşın, dönen doğal veya metalik ince teller ya da zımpara kaplı dönen silindirler ile aksi yönde geçirilirken, içinden liflerin çekilmesiyle gerçekleştirilen mekanik bitim işleminin adı. Kumaşa şardon öncesi apre yapılabilir. Şardon makinesini oluşturan elemanlar, şardonlama tamburu, şardonlama silindirleri, fırçalar ve hav toplama bölümüdür. Şardonlama işlemi özellikle sıcak tutması istenen kışlık kumaşlarda uygulanır. Bu sayede kumaş yumuşak tutum kazanır, su ve leke iticilik özelliği alır. Ancak fazla şardon yapılırsa da kumaş zayıflar.

Şardonlama işleminin olumlu etkilerini şöyle sıralayabiliriz:

*Hava boşlukları oluşturarak havayı hapseder ve kumaşın ısıtma özelliğini artırır.

*Kumaşa yumuşak tutum verir. Doğal su ve leke itici özellik verir.

*Gevşek dokunmuş veya düşük konstrüksiyonlu kumaşı gizler.

Şardonlama işleminin olumsuz etkileri ise şunlardır:

*Fazla şardonlama kumaşı zayıflatır, kopma dayanımları azalır.

*Boncuklama yapabilir.

*Belli bir miktar lif kaybı olur. Bu kaybın yüzde 10'u geçmemesi gerekir.

*Giyim esnasında ve yıkamada tüyler başka bir kumaşa dökülür.

*Tüyler uzun süreli kullanımda yassılaşır.

Kumaşın yüzeyinde tüy tabakası oluşur

Şardonlanacak mamullerde yüzeyi parlaklaştıran, havları bastıran kalandırlama gibi işlemler yapılmaz. Şardonlama sırasında kumaşın hafif nemli olması şardonlama süresini kısaltır ve lif kaybını azaltır. Peki, bu işlem nasıl yapılır: Kumaş gerili bir vaziyette makinenin girişindeki çekici zımpara silindirinden geçerek üzerinden paralayıcı - tarayıcı silindirler bulunan tambura gelir. Şardonlama işlemi burada yapılır. Tambur üzerinde bir paralayıcı bir de tarayıcı olmak üzere 24 - 30 tane silindir bulunur. Tambur belirli hızda ileriye doğru dönerken, paralayıcı olan silindir kumaşa ters istikamette döner ve havı çekip dışarı çıkarır. Tarayıcı olan silindir ise kumaşa ve tambur ile aynı istikamette dönerek havın kumaş yüzeyine yatmasını ve taranmasını sağlar. Tamburun ve 2. çekme silindirinin hareketiyle kumaş ileriye doğru hareket eder ve makineden çıkar. 

Bu işlem sonunda, kumaşın yüzeyinde bir hav tabakası (tüy tabakası) oluşur. Isı yalıtım özelliği artar ve kumaş daha sıcak tutar. Desenli kumaşların kontürleri kısmen örtülerek daha yumuşak kontürlü bir görünüm oluşur. Oluşan tüylere istenen değişik biçimler verilerek daha özel bir görünüm kazanması sağlanır. Şardonlama işlemine etki eden çok sayıda faktör bulunur. Bu faktörler, makine ayarları ile ilgili olanlar, ham kumaş ve görmüş olduğu terbiye işlemleri ile ilgili olanlar olarak gruplandırılabilir. Kumaş, şardonlama öncesi görmüş olduğu terbiye işlemlerinden etkilenir. Şardonlama öncesinde kumaşın soğuk birkalandırlama işleminden geçirilmesi, düzgünsüzlüklerin yok edilmesini ve döküntülerin ayrılması ile oluşan boşlukların giderilmesini sağlar. Şardonlama öncesi zımpara işlemi görmüş olan ham pamuklu kumaşta tohum, kabuk artıkları yüzeyden uzaklaştırılır. Sık dokulu kumaşlarda atkı iplikleri kısmen açıldıkları için şardon telleri daha kolaylıkla lifleri kavrayabilir.