Kumaş için gerekli bir terbiye işlemi- Sanfor

Sanforlama (çekmezlik), mamulün her yerinde aynı özelliği sağlama işlemidir. Bu işlem, tekstil işletmelerinde dokuma (veya örme) öncesi, dokuma (veya örme) ve terbiye işlemleri sırasında kumaşta oluşan çözgü yönündeki gerilimlerin yok edilmesini sağlar. Sanfor makinelerindeki yeniliklere bir göz atmaya ne dersiniz...

Özellikle selüloz esaslı mamullerde, (pamuk, viskon, keten vb.) mamulün her yerinde aynı özellikleri yakalamak amacıyla yapılan mekanik işleme sanforlama deniyor. Bu işlemin amacı tekstil işletmelerinde dokuma (veya örme) öncesi, dokuma (veya örme) ve terbiye işlemleri sırasında kumaşta oluşan çözgü yönündeki gerilimlerin yok edilmesidir. Böylece lifler doku içinde daha rahatlamış, daha gerilimsiz hale getirilmiş olur. Gömleklik kumaşlarda bu işlem özellikle uygulanır.

Bu işlemin nasıl yapıldığına bir bakalım
Sanfor ünitesinde nemli ısının etkisiyle dokuma kumaşta enlemesine ve boylamasına zoraki bir büzülme elde edilir. Önce çözgü yönünde gerilerek atkı yönünde büzülme sağlanır. Çözgü yönünde çektirme işleminde kumaş kauçuk bantlı çektirme sisteminde genişçe bir kauçuk bant üzerine oturtulur. Kumaş, sıcak silindirle lastik bant arasından geçerken çekme sağlanır. Burada yapılan çekme, kumaş tipine ve özelliklerine bağlıdır. Kauçuklar sürekli olarak su ile soğutulur. Gerdirme miktarına göre lastik bant sıcak silindire yaklaşır. Sıcak silindir ile kauçuk bant ayrı ayrı uygulanır. Sanforlama işlemine yön veren ayarlar bunların hızları ile ilişkilidir. Kumaş hızı, giriş ve çektirme tamburları arasında tambur ve çıkış silindiri arasındaki hızdan daha yüksektir. Bu hız farkı çektirme miktarına bağlıdır. Sanfor ünitesinden çıkan kumaş nemli bir biçimde palmer ünitesi ne sevk edilir. Keçeli silindirler, çektirme etkisinin artırılmasını ve elde edilen çekmezliğin sabitlenmesini, kumaşın kurutulup ütülenmesini, karakteristik bir apre verilmesini sağlar. Üzerinde keçe kaplı buharla ısıtılan silindirlerden bir tanesi büyük (yaklaşık 2 ton ağırlığında) olup, sabitleme işlemi bu silindirle etrafındaki küçük silindirler arasında olur. Sanfor sırasında ortaya çıkan en büyük hatalar sanfor kırığı ve marollama hatalarıdır. Sanfor kırığı, kumaştaki nem yüzdesinde oluşan büyük değişmeler olduğunda ve kumaşta katlanma oluştuğunda meydana gelir. Marollama hatası ise genellikle kumaşın yaş geçmesi durumunda ortaya çıkan bir problemdir. Çok nemli olarak gelen kumaş, keçeli silindirlerde tam ütülenmeyip dalgalı ve kıvrımlı bir yapı oluşmasına sebep olur. Her iki hata da ancak kumaş tekrar sanforlanarak giderilebilir. Bu şekilde de kumaşın maliyeti arttığı gibi kalitesi de düşer. Sanforlama işleminden geçen kumaş, aldığı aprenin de etkisiyle kgüzel bir tutum kazanır. Sanforlama işlemiyle kumaş yapısı sıklaşır ve kumaşa dolgun bir tutum kazandırılır. Dolgun bir tutum kazanan kumaş, lastik bantlı kompresif çektirmede parlak bir kaplama işlemi ile elde edilir.

Sanforlama işlemindeki testler
Sanforlama işleminden önce, sonra ve bu işlem sırasında yapılan üç ayrı test vardır. İşlem öncesi yapılan test sadece tip değişikliği olduğunda yapılır. İşlem öncesi dokumadan gelen kumaştan bir metre uzunluğunda numune alınıp çözgü ve atkı yönünde birbiri ile kesişmeyecek şekilde 50 cm aralı noktalar işaretlenir. Bu şekilde işaretlenen numune standart koşullarda üç kez yıkanıp her seferinde boyuttaki değişim tespit edilerek makinenin hızı, çektirme yüzdesi ve burulması tespit edilir. Bu test, işlem akışının gidişatını kontrol etmek ve kumaşın istenen değerleri taşıyıp taşımadığını belirlemek için yapılır. İşlem bitiminde ise doka sarılı kumaşa, kalite kontrole gönderilmeden önce yaklaşık 15 cm içeriden paralel çizgiler çizilir ve atkı boyunca bir metre ötesi işaretlenir. Bu iki noktanın kumaş kenarına olan uzaklığı ölçülür ve iki nokta arası mesafe farkları burulmayı verir. Bu numune, standart olarak üç kez yıkanır ve her yıkamadan sonra burulma ve çekme yüzdelerine bakılır. Neticeler değerlendirilir. Yıkamadan sonra toleranslar, çekme için yüzde 1, burulma için ise yüzde 3 olarak belirlenmiştir.

Otomatik çalışmayla hızlı verim
Türkiye'de sanfor makinesi imal eden ya da yabancı markaların distribütörlüğünü yapan çeşitli firmalar var. Bu firmalardan biri olan ve 1992 yılında kurulan Serteks, tekstil makineleri ve tekstil terbiye makinelerinin tüm yedek parçalarının imalatı ile girdiği sektörde, 1996 yılından itibaren Sonsuz Keçeli Non-Stop Tüp Kumaş Ütü Makinesi ile makine imalatına başladı. Daha sonra sırasıyla Tüp Kumaş Yaş Açma Makinesi, Tüp Kumaş Ters Çevirme Makinesi ve 1998 yılında da PLC sistem Tüp Kumaş Sanfor Makinesi imalatına başladı. Firma, bu makinelerin yurtiçinde birçok firmaya satışını gerçekleştirirken, dünyanın birçok ülkesine de makine ihracatı yapıyor. TS-001 Tüp Kumaş Sanfor Makinesi, yüzde 100 pamuklu örme (jarse, pike, interlog, floş, ribana) kumaşlar için uygundur. Ayrıca, karışık iplikten yapılı veya kendine özgü karakteristiğe sahip kalitede olan ve başka makinelerin randıman veremediği işlemlere uygundur. TS-05 ise kumaş eninin çekmezliğini, perdahlanmasını ve stabilizasyonunu kontrol eder, bunu ya hassas durmaksızın ve otomatik katlamayla veya mukavva boru üzerine hassas sarmalama ile otomatik ve hızlı olarak sarar. Makine sayesinde, otomatik çalışmayla hızlı verim elde edilir. Yüksek çekmezlik imkânı vardır. Makinenin düşük artık kalıntısı, sabit ölçü ve aynı formatta kalma, yumuşak dokunuşlu sarma ve sabit hassasiyet ile katlama ve tam sıraya dizme gibi özellikleri mevcut. AS-001 Örme Kumaşlar için Açık En Egalize Sanfor Makinesi'nde kumaş girişte açılır, ortalanır, otomatik fotosellerle iğnelere geçirilir, nemlendirilir, kenarı kolalanır, kurutma-kesme yapılır, sanforlanır, işlem sonrası soğutulur, çıkışta dok sarma veya pastal yapılır. Bu makine ile ideal çekmezlik değeri elde edilmesi mümkündür. Açık En Sanfor Makinesi yüzde 100 pamuklu örme (jarse, pike, interlog, floş, ribana) boyalı veya baskılı kumaşlar için uygundur. Özellikleri ise şöyle sıralanıyor: Çalışma eni 10002400 mm. PLC sistemli otomatik kontrol. Makine girişinde (J-Box): İlk buharlama, açıcı silindir, kumaş ortalama ünitesi mevcut. Zincir sisteminde, optik detektörler ile kumaş iğnelere otomatik olarak tutturuluyor. Ana buharlama var. isteğe bağlı olarak en açma işleminde kenarmuka-vemetini artırıcı kenar kola, kola kurutma, kenar kesme aparatları var. Keçeler Nomex-polyester. Teflon sistemi var. Statik elektrik nötrleme sistemi ve non-stop dok sarma ve pastal sistemleri mevcut. AS-002 Örme Kumaşlar için Açık En Sanfor Makinesi'nde ise kumaş, merkezlerine ünitesinde ortalanıp düzeltilerek sanforlama işlemine hazırlanır. Ortalananve düzeltilen kumaşa buharverilerekyumuşa-ması sağlanır. Bundan sonra kumaş son kez açıcı silindirden geçirilerek buharla ısıtılan krom kaplı silindirler ve Nomex keçeler arasına gönderilerek teflonlar yardımıyla sanforlanır. Buradan sonar kumaş fan silindiri ile soğutularak top sarma/ pastal ünitesine gönderilirve konfeksiyona hazır hale getirilir. AES ile ideal çekmezlik değeri elde edilmesi mümkündür. AES Makinesi yüzde 100 pamuklu örme (jarse, pike, interlog, floş, ribana) boyalı ve/veya baskılı kumaşlar için uygundur.

Sıcaklık kontrolü önemli
TMA Tekstil Makine ve Aksesuar Ltd. Şti. 1990 yılında kuruldu. İlk yıllarında dokuma, örgü ve boya terbiye makineleri alanında müşterilerine hizmet verdi. 2004 yılından itibaren trendlerin değişmesi ve piyasanın talepleri doğrultusunda teknik tekstil makineleri ve hammadde sektörlerini ürün gamına ekleyerek ürün yelpazesini genişletti. Firma, boya baskı ve terbiye makineleri, teknik tekstil, Nonwoven makineleri, örgü makineleri, dokuma, hammadde alanlarında hizmet veriyor. Firma, Çin menşeli SAGA firmasının makinelerinin distribütörlüğünü yapıyor. Saga YMH 442 Sanfor Makinesi, 1800 - 3400 mm eninde dokuma kumaşlariçin üretim yapıyor. Makinede kumaş girişi, tansiyon kontrolü ve merkezleme işlemlerinden sonra kumaş, nemlendirme işlemine tabi tutulur. Bu işlem, çözgü ve atkı iplerinin rahat hareket edip sanfor işleminin kolay olmasını sağlar. Nemlenen kumaş kauçuk ve sıcak silindir arasında sıkıştırılıp ezilerek sanfor işlemi yapılır. Sıcak silindirdeki sıcaklık kontrolü çok önemli olup, en doğru yol kondense olan çıkış suyunun sıcaklığını kontrol etmektir. Kauçuk kısımda sıkıştırılan kumaş, keçeli kısma geçer. Keçeler sıcak tamburlara sarılıdır ve yün keçe kullanılır. Burada kumaşın üzerindeki nem ısıtılarak alınır ve en boy stabil hale getirilir. Diğer bir tamburda ise nemlenen yün keçe kurutulur. Kumaş bu işlemden sonra paskal-lama ile kumaş arabalarına alınarak dinlendirilip kalite kontrol bölümüne gönderilir.

Ayarlanabilir keçe tansiyonu
Lafer Tekstil Makine San. ve Tic. A.Ş., İtalyan Lafer S.P.A. ve Has Dış Tic. Ltd. Şti. firmalarının ortaklığı ile 1995 yılında kuruldu. Lafer Türk markası ile şardon, tıraş/makas, zımpara, dolap tumbler ve örgü tüp kumaşlar için tüp kompaktör makineleri üretiyor. Has Group LaferTurk Tüp Kumaş Kompaktör Makinesi'nin özellikleri arasında, en iyi çekmezlik oranı, yüksek boyutsal sabitleme, mükemmel tuşe ve uzun keçe ömrü geliyor. Kumaş girişindeki ön buharlama grubu, üst buhar teknesi pnömatik hareketli. Makine, kenar izi oluşumlarını minimuma indiren manyetik açıcı sistemi, elektrostatik mıknatıslar, besleme tekerlekleri, kayışları ve kumaş kaçık sensörleri ile donatılmıştır. Açıcı gruplarının maksimum açma kapasitesi 1400 mm. Makine girişi ana buharlama grubu, komple paslanmaz, üst tava pnömatik hareketli ve kondens önleyici sisteme sahip. Buhar ısıtmalı, 600 mm çapında krom kaplamalı silindirler, 270 derece kumaş sarım açıcı sayesinde daha fazla kumaş temas yüzeyi, her iki silindir için 2828 mm toplam kumaş temas alan bulunur. Pnömatik kontrollü keçe merkezleme grubu, ayarlanabilir keçe tansiyonu vardır. Makine duruşlarında keçe tansiyonu otomatik olarak düşürülür. Nomex yapılı alt ve üst keçeler, iğne delikli, kalın, kırılmalara karşı dayanıklıdır. Çok köşeli keçe düzeni sayesinde daha fazla kumaş temas alanı, daha az keçe kırılma problemi ve daha uzun keçe ömrü mevcuttur. Farklı noktalarda konumlandırılmış Load cell silindirleri ile tahrikli silindirler senkronize edilir ve kumaşın minimum gerginlikte makineden geçişi sağlanır. Kumaş görünümü ve daha iyi tuşe kazanımı için çıkış soğutma ünitesi ve konveyör bant ile kumaş sıcaklığı atmosfer sıcaklığına indirilir ve tansiyonsuz şekilde hassas serici grubuna aktarılır. 720 mm ve 600 mm boyunda katlama yapabilen hassas serici grubu vardır.

Paslanmaz zincir yapısı
Egalize ünitesinde özel tasarım iğneleme grupları ile en az firede iğneleme başarımı sağlanır. Mekanik açıcı grubunda iğneleme öncesi basınçlı hava ile kumaş kenar açma sistemi vardır. Tahrikli kumaş konveyör halat sistemi ile üste besleme silindirinden egalize çıkışına kadar tansiyonsuz kumaş ak tarımı yapılabilir. Zincir egalize uzunluğu 8180 mmdir. PLC kontrollü, 2 adet bağımsız, sürücü ve encoder kontrollü en açma milleri bulunur. Sürücü ve encoder kontrollü, direk tahrikli zincir motor / redüktörleri, sağ ve sol bağımsız hız ayar imkânı vardır. Dikey ray yapısı, komple paslanmaz, aşınma önleyici özel grafit yatakları ve zincir rayları bulunur. Zincir rayları için, kondens ve damlama önleyici ilave endirekt buharlı ısıtma sistemi mevcuttur. Paslanmaz zincir yapısı ve paslanmaz iğnelere sahiptir. Pnömatik kontrollü zincir gerginlik ve tansiyon ayar sistemi bulunur. PLC kontrollü ve zaman ayarlı otomatik yağlama, daha sessiz çalışma ve ray aşınmalarını önleme özelliğine sahiptir. Konik "V" tipi buharlama ünitesi, komple paslanmaz, zincir raylarına monteli, açılır - kapanır sistemdir. Bağımsız hava tahrikli buhar perdeleme ünitesi, giriş elektronik ünitelerini buhardan koruyucu özellikli sisteme sahiptir. Kumaş gerginlik ve tansiyonu, toplam 5 adet Load cell ile sağlanmaktadır. 2 adet zincir egalize ünitesinde, 3 adet kompaktör ana makine gövdesindedir. Kumaşı iğneden ayırıcı silindir grubu vardır. Açık En Kumaş Kompaktör Makinesi ise pnömatik kontrollü keçe merkezleme grubuna sahiptir ve keçe tansiyonu ayarlanabilir, makine duruşlarında keçe tansiyonu otomatik olarak düşürülür. Nomex yapılı alt ve üst keçeler, iğne delikli, kalın ve kırılmalara karşı dayanıklıdır. Çok köşeli keçe düzeni sayesinde daha fazla kumaş temas alanı, daha az keçe kırılma problemi ve daha uzun keçe ömrü sağlanmıştır. Kumaş görünümü ve daha iyi tuşe kazanımı için, çıkış soğutma ünitesi ve konveyör bant ile kumaş sıcaklığı atmosfer sıcaklığına indirilir ve tansiyonsuz şekilde hassas serici grubuna aktarılması sağlanır. Makine girişinde Load cell ya da balerin grubu ile tansiyon kontrolü sağlanır. Kumaş girişinde komple açıcı silindir ya da opsiyonel olarak buhar ısıtmalı kenar açıcılar mevcuttur. Makine girişi ana buharlama grubu, komple paslanmaz ve kondens önleyici sistemli. Farklı noktalarda konumlandırılmış Load cell silindirleri ile tahrikli silindirlerin hızı senkronize edilir ve kumaşın minimum gerginlikte makineden geçişi sağlanır. Kompaktör makinelerinde çekmezlik oranı ve hız, silindirlerin çapına, keçenin kalınlığına, ve ısıtılmış silindirdeki temasyüzeyine bağlıdır. Kompaktör makinelerinde en iyi çekmezlik oranına ulaşmak, doğru silindir çapı ve doğru keçe kalınlığı ile orantılıdır. Büyük çaplı silindirler imalat hızını ve üretim kapasitesini artırmaktadır. Buhar ısıtmalı, 600 mm çapında krom kaplamalı silindirler, 270 derece kumaş sarım açısı sayesinde daha fazla kumaş temas yüzeyi sağlanır. Her iki silindir için toplam kumaş temas alanı 2828 mm'dir.

Bu blogdaki popüler yayınlar

Hangi kumaştan ne dikilir, öğrenelim mi?

Suni (Rejenere) Lif Çeşitleri ve Özellikleri

Apre nedir, çeşitleri nelerdir?